POEZIA ZEN

 Përktheu:

 Agim Mato

MJESHTRAT JAPONEZË

(Pjesa e parë)

DOGEN (1200-1253)

Doktrina e Patriarkut Perëndimor është transplantuar!

Unë peshkoj në dritë të hënës, deri sa zbardh dita.

Pastërti verbuese! Asnjë grimcë e kësaj toke nuk përzihet

 me borën që bie,

ndërsa, unë këmbëkryq, në këtë shtëpizë malore, ulem në orë

 të mbrëmjes.

* * *

Duke ardhur, duke shkuar, zogu ujor

nuk le gjurmë,

dhe nuk ka nevojë për ndonjë guidë.

SHOIKI (1202-80)

Rrethi që gjithshka e përfshin:

as brënda. as jashtë,

as dritë, as hije.

Këtu kanë lindur të gjithë shenjtorët.

RYUZAN (1274-1358)

Në kaltërsinë e qartë, hëna!

Ujë i ngrirë gjer në horizont

shënon kufirin lart e poshtë. Me frushullimë

dragoi gjarpëron mes shkulmit të dallgëve.

GASAN(1275-1365)

E padepërtueshme është rruga e Sotos.

Përse të jesh skllavi i disiplinës?

Copto vargojtë e artë

dhe ec i patrembur drejt perëndimit.

MUSO

Shumë herë malet janë shndërruar nga të gjelbëra në të verdha.

Dhe kjo, për kapriçio të natyrës!

Pluhur në sytë e tu, bota e trefishtë është e ngushtë.

Asnjë mendim në tru, froni yt është i gjerë e i bollshëm.

* * *

Më kot gërmon në kërkim të një qielli të përsosur,

duke ngritur një barrierë rreth e rrotull.

Në fund të fundit, në një natë të errët, duke ngritur

një tjegull të rëndë, kam këputur mish, në trupin tim.

DAITO (1282-1337)

Më në fund e kam shembur barrierën e Unmonit!

Nga të gjitha anët një dalje: lindje, perëndim, jug, veri.

Brënda në mëngjez, jashtë në mbrëmje: as hotelxhi, as mysafir

 jam këtu.

Çdo hapi im ngre një fllad të lehtë.

* * *

Për të ndarë Budën dhe Patriarkët

rrëmbej shpatën time që shkëlqen.

Sa shfaq mjeshtërinë time,

Zbrazdësia  kafshon gjuhën.

GETSUDO (1285-1361)

Km ecur përmes natyrës së Dharmës,

toka ishte e lehtë, e mrekullueshme.

Pikërisht këtë natë duke fshikulluar kalin e saj të hekurtë

Zbrazdësia hyri me galop në Rrugën e Reve.    

DAICHI(1290-1366)

Mendimet rrjedhin pa fund,

e shkurtër është zgjatja e çdo jete.

Njëqind vjet, tridhjetë e gjashtë mijë ditë:

pranvera shkon, flutura ëndërron.

JAKUSHITSU (1290-1367)

Era freskohet nga katarakti

ndërsa hëna e varur si një fener, mbi majë

shkëlqen dritaren  prej bambuje. Ashtu të plakur,

malet janë më të bukur se kurrë. Kam marrë vendim:

që këto eshtra të pastrohen nga shkëmbenjtë.

CHIKUSEN (1292-1348)

Ai  është pjesë e të tërës, e megjithatë të gjithë i kalon

Vetëm se për komoditet njihet si mjeshtër.

Kush guxon të thotë se ai e ka gjetur?

Në këtë qytet të zhurmshëm unë përgatis dishepuj.

BETSUGEN (1294-1364)

Gjithë natën mendoj për labirintin e jetës –

e pamundur të vizitoj banorët e Ferrit.

Përpjekja autoritare për të futur një kalë në vend të një dreri

doli qesharake. Ky ishte si një sulm

në jetën e magjepsur të dragoit. E përbuzi!

Është në terrin që sytë hetojnë në tokë dhe në qiell,

në ëndrrën që fatkeqët kërkojnë të tashmen, të shkuarën.

Mjaft! Hëna e maleve mbush dritaren .

Kush është vetëm, dështon, kopështi është mbushur me korin

e cinxujve.

JUO (1296-1380)

Tej fragmentit të kohës, jeta ime e përditëshme.

Unë përbuz shtetin, çliroj universin.

Mohoj shkaqet dhe pasojat, si qielli i mesditës,

Kariera ime alternative: as Buda, as Patriarkët, nuk mund t’ua

transmetojnë të tjerëve.

FUMON 1302-69)

E mahnitëshme! E mahnitëshme!

Askush nuk e njeh fjalën e fundit.

Shtrati i oqeanit ka marrë flakë.

Nga Zbrazdëtira hidhen jashtë qëngja prej druri.

SHUTAKU (1308-88)

Për gjithë këto vite, siguria e Zen-it tim:

As unë, as bota ekzistojmë.

Sutrat*  të mbyllura  në sirtar,

flauti im i varur në mur,

prehem i qetë nën dritën e hënës

ose ulem duke dëgjuar ujin që thyhet

në shkëmbinj : askush nuk mund të blejë një kënaqësi si kjo,

një milionë monedha shkëlqejnë duke përshkënditur në pirg.

*tekste të shenjta

* * *

Mëndja çlirohet në mbretërinë e Dharmës,

ulem pranë dritares së përmbytur nga hëna

duke përgjuar me vesh malet atje tej,

duke dëgjuar përroin me sy hapur.

Çdo molekulë predikon një ligj perfekt,

çdo moment këndon një sutër të vërtetë:

mendimin më të shpejtë nuk ka kohë që e mat,

vetëm një fije floku mjafton të trazojë detin.

  

RYUSHU (1308-88)

Përse të shqetësohesh për të tjerët në botë?

Leri të tjerët t’u dalin thinjat, të ropaten në lindje e perëndim.

Në këtë tempull lartë në male, i shtrirë gjysëm brënda

e gjysëm jashtë, prehem larg gëzimeve dhe halleve.

TESSHU (shekulli XIV)

Si mundet që trupi i rremë të shërohet nga sëmundja e tij

e rreme, që fillon në bark?

Në se nuk e keni  këputur një ilaç nga pema e Bodhit,

ndjenja  e Karmës do t’ju shkatërrojë.

 SHUNOKU (1311-88)

Pas këngës së pranverës “Zbrazdësi e pafund, asnjë shenjtëri”

Eja këngë e erës borinë gjatë lumit Jance,

në natën e vonë edhe unë i bie flautit

duke përshkuar me tingujt e tij lumin.

TSUGEN (1322-91)

Asnjë lëvizje në dritën sunduese,

shpirti nuk mund të ofrojë vetvetiu një vizion të tillë.

Edhe në se agimi nuk ka mbërritur, e verdha këndon:

Feniksi, me lule në buzë, i uron mirëseardhjen pranverës.

GUCHU (1323-1409)

Njerëz pa sërë, si kokra kakërdhie,

vijnë së bashku, duke mbajtur erë qiell e tokë,

si mund të sillen si duhet në qetësinë e tempullit

kur, me kokën bosh, ecin në kërkim të dritës.

MUMON (1323-90)

Jeta: një re që përshkon majën.

Vdekja: veli lundrues i hënës,

oh, prano të paktën një herë të vërtetën

e vetvetes, dukurinë,

dhe do të jesh një hu ku lidhet gomari!

GIDO (1325-88)

Mbishkrim në portën e Gidos

Ai që këmbëngul se Asgjëja

është pa formë, që lulet janë vegime,

lereni të hyjë me guximin e tij.

KUKOKU (1328-1307)

Duke hypur sëprapthi në këtë kalë druri

po kalëroj përmes Zbrazdësirës.

Do të doje të ndiqje gjurmët  e mia?

Eh! Përpiqu të ndalësh stuhinë me një rrjetë.

ZEKKAI (1336-1405)

Zbrazdësira u shkërmoq mbi tokë,

yjet, duke u djegur, precipitojnë mbi Malin e Hekurit.

Me një spazëm unë flak të shkuarën.

REIZAN (?-1411)

Ulur, me të gjitha dyert hapur, zgjidhen dallime pafund.

Në këtë vend të qetë vazhdoj punën time, cilado qoftë ajo.

Larg nga njëqind lulet,  shkoj i lirë,

shkëmbinjtë që ngrihen – salla ime e meditimit

(Sa del hëna truri im pushon.)

Ulur në këtë stol të ftohtë, nuk ëndërroj më famën.

Pylli dhe mali ndjekin udhën e tyre të lashtë,

dhe në ditën e gjatë pranverore, as dhe hieja e një zogu.

EICHU (1340-1416)

Sytë e mi të përgjojnë midis qerpikëve!

Hoqa dorë nga gjërat e zakonëshme.

Ç’kuptim ka litari në qafë, për kë

e fshikullova frerin me dredhi?

HAKUGAI (1343-1414)

Vitin e shkuar, në një tempull të ëmbël në Hirosawa,

Këtë vit misid shkëmbinjve të Nikkosë,

gjthshka më duket një soj.

Duke rrahur duart, majat gjëmojnë në kaltërsi.

NANEI (1363-1438)

Duke ndarë më dysh Zbrazdësirën,

duke shkërmoqur dheun,

përgjoj, ndërsa lehtë avitet në lumë

hëna e shtyrë nga retë.

KODO (1370-1433)

 Duke i shërbyer Shogunit në kryeqytet

i njollosur nga pluhuri i botës, nuk gjeja prehje.

Tani, duke ngjeshur kapelen prej kashte, ndjek lumin:

Sa e freskët është pamja e pulëbardhave mbi rërë.

BOKUO (1384-1455)

Për shtatëdhjetë e dy vjet

e mbajta demin në robëri.

Tani, që kumbulla lulëzon sërish

po e le të lirë mbi dëborë.

IKKYU (1394-1481)

Pas dhetë vjetësh në rrugët plot rëmujë të qytetit,

jam i vetmuar në një shpellë midis maleve.

Mund të shoh retë me milje e milje larg,

duke dëgjuar muzikën e lashtë midis pishave.

KOKAI (1403-69)

Duke gjetur një mbështetje, humbet në zbrazdësi;

duke e lënë të shkojë, ajo fiton përsëri origjinën e saj.

Qëkurse muzika ka pushuar, asnjë hije nuk e preku

portën time: sërish hëna e fshatit del mbi lumë.

NENSHO (1409-82)

Vetëm me një zgjim të mirëfilltë mbërrin këtu.

Vetëm budallenjtë kërkojnë shenjtërimin për t’u shpërblyer.

Duke ngritur një dorë, feneri i farit prej guri lajmëron

                        mëngjesin. Duke buzëqeshur

hapësira e shpall me kokën e saj të madhe.

GENKO (?-1505)

I vetëdijshëm, pa iluzion

nga ky shkëmb kundroj malet, ndjej përroin.

Një shi prej tre ditësh e pastroi dheun,

Një përplasje rrufeshë çau qiellin.

Gjithmonë të lidhura zinxhir janë fenomenet,

sado vigjilent të jetë truri, para tyre është vetëm një grusht hi.

I ftohur, i zbehtë, si mjegulla në të cilën eci,

kthehem duke mbajtur në krah një shportë të mbushur me

                        pjeshkë.

 SAISHO (?-1506)

Asgjëja e Joshusë

Tokë, male, lumenj – të fshehura në këtë zbrazdësi,

në këtë zbrazdësi – tokë, male, lumenj të zbuluar.

Pranvera lulëzon, dimri hedh dëborën:

Ekziston dhe nuk ekziston, as e mohon  as e pohon dot.

YUISHUN (?-1544)

Ja, nuk është se lëvizjen  e syve e drejtojnë vetullat!

Këtë e kam menduar gjatë e gjerë.

Zgjohem, më në fund, gjej hënën

lart mbi pisha, ndërsa lumi fillon e fryhet.

  

UNGO (1580-1659)

I zhytur  në vorbullën e tre pasioneve, bëhem i verbër,

të  mbyllura në botën e gjërave sytë shohin përsëri.

Në këtë botë unë rroj: i mbuluar me një kapele kashte, bastunin

                        në dorë

lëviz në një hapësirë pa kufi, në tokë e në qiell.

 DAIGU (1584-1669)

Këtu asnjë nuk mendon për pasuri e famë,

Të gjithë flasin për të drejtën, dhe gabimi është refuzuar:

Në vjeshtë mbledh fletët në breg të lumenjve,

në pranverë dëgjoj bilbilin.

 ***

Kush guxon të afrohet në strofkullën e luanit

tej në male? I ftohtë, i fuqishëm,

ndjekës i vargjeve Zen nga koka e në këmbë,

lë të hyjë nga porta flladi i pranverës.

 MANAN (1591-1654)

 Më në fund i lirë, murg endacak,

kapërxej pengesën  e vjetër të vargjeve Zen.

Jeta ime i ngjan reve dhe korenteve që nuk lenë gjurmë.

Cili nga këto male do të jetë shtëpia ime?

  

FUGAI (shekulli XVII)

Vetëm ndjekësi i Zen e njeh qetësinë shpirtërore.

Oreksi që prish botën nuk mund të mbërrijë në këtë luginë.

Nën freskinë e një dege, dritaret e trupit

janë të mylluar mirë, unë ëndërroj, zgjohem, ëndërroj.

 BUNAN (1602-76)

 Hëna është ajo, e lashta gjithmonë,

lulet janë ekzakësisht si më parë,

E, pra, e kam gjetur thelbin

e të gjitha gjërave që shoh.

 KARASUMARU-MITSUHIRO  (1579-1638)

Ruaju nga kafshimi i ideogramave* të Zbrazdësirës

sepse dhëmbët e tua do të thyhen. Ta gëlltisësh është më mirë

                        sepse do të kesh një  thesar

në vend të shpresës së  Budës dhe Mëndjes.Flladi i lindjes

përkëdhel veshët e kalit: sa i ëmbël është parfumi i kumbullës.

 * Një ideogram është një simbol grafik apo një karakter që  i korrespondon një fjalë apo një koncept (kuptimin e saj), duke lejuar komunikimin me shkrim për njerëzit me gjuhë të ndryshme.

 TOSUI (?- 1683)

 I kënaqur me një tas të shtypur dhe mantelin copë e çikë,

jeta ime rrjedh e qetë.

Detyra ime e vetme: të lehtësoj urinë, etjen,

moskokçarës ndaj të tjerëve dhe pëshpërimave.

"Miq të Klubit Jonian": Sabit IDRIZI

Sabit IDRIZI u lind më 16 shtator 1955 në Cerajë, fshati më verior i Kosovës i banuar me shqiptarë. Ka studiuar gjuhën dhe letërsinë shqipe. Deri më tash ka botuar këta libra:

1. Pesha e fundshekullit, poezi, 1995

2. Përderisa është e martë, poezi, 1997

3. Diell me dhëmbë, poezi, 1998

4. Finalja e zhgënjimit..., ditar, 2000

5. Mbretëresha është gjallë, poezi, 2006

6. Zarfi, prozë, 2008

7. Ma fsheh bregun tjetër, poezi, 2010

Që nga mbarimi i luftës është shef i Sektorit të Kulturës në Komunën e Mitrovicës, punë të cilën e kryen edhe tash. Është edhe kryeredaktor i revistës letrare Fjalë e valë, të cilën e financon Kuvendi i Komunës së Mitrovicës e të cilën e nxjerr Shoqata e Shkrimtarëve të Mitrovicës “Jakup Ceraja”, kryetar i së cilës është. Është redaktor, recensent apo redaktor gjuhësor i mbi 60 librave të autorëve të ndryshëm. Shkrimet e tij letrare janë botuar nëpër shumë revista dhe gazeta që dalin anekënd trojeve shqiptare. Është përfaqësuar në disa antologji dhe leksikone. Disa nga poezitë e tij janë përkthyer dhe botuar në rumanisht dhe anglisht. Që nga viti 1997 është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës. Jeton në Mitrovicë.

Sabit IDRIZI

BASHKUDHËTARJA IME
(Gruas sime Hajries, e cila po lëngon nga një sëmundje e rëndë)

Nga po resh gjithë kjo verdhësi
Mbi hartën e përhirtë të ëndrrave tua

Kur të pashë sot në mëngjes
Aty përpara Shtëpisë së Shëndetit
Thashë se nga vetura nuk zbrite ti
Po vetë kulmi i vjeshtës

Me atë shikim prej mjegulle
S’dija a po më luteshe për diçka
A po m’i shigjetoje vitet e mbetura

Ani
Le të ketë mungesë barërash
Mungesë filmash të rëntgenit
Shkelje betimesh të Hipokratit...

Ne do të shkojmë prapë tek doktoreshë Mevlydja në Shupkovc
E ta marrim edhe pak melhem shpirti
Që t’mos na pëlcasë kjo ditë këtu

Ndalja nuk është rrugë
Bashkudhëtarja ime prej ëndrrash
E ne kemi për të shkuar diku...

Mitrovicë, mars 2011

KËMBIMI

Me një kavanoz zorrë në dorë

Trup i bie Prishtinës

Më prinë përpara shpresa

Hallet m’rëndojnë shpinës

Diku te “Bill Klintoni”, më thonë

Është laboratori “Shpresa”

Aty ku dritëson dielli

Aty ku veson vesa

Kërkoj dhe e gjej “Shpresën”

Hallet m’rrinë karshi

E jap një grusht lekë

Marr një kumt të zi

Prishtinë, maj 2011

KËRKOJ FALJE

(Gruas sime Hajries, në dymujorin e vdekjes)

A të kujtohen ato ilaçet që t’i përmendja përditë

(Aty tek shtrati i dergjës)

E që po vononin të na vinin

Nuk kanë qenë ilaçe

Kanë qenë përpëlitjet e mia të fundit

Përpara se t’ia dorëzoja qiellit

Flakën e shkrumbimit tim

Mitrovicë, më 1 shtator 2011

SINJALE TË MJEGULLTA

Unë të flisja për arritjet e mëdha në Shkencat e Mjekësisë

Ti e haje shtatin nga dhembjet e padurueshme

E diku nga pellgu i thellë i verdhësisë sate

M’i dërgoje do sinjale të mjegullta

Që t’i deshifroja prometheisht

Ç’po ndodh kështu me këtë shekull të ri

Që po sqepton kaq pamëshirshëm 

E s’po ngopet mëlçi

BUZËQESHJE E VYSHKUR

Më së shumti më dhimbseshe

Kur shtërzoje me krejt fuqinë e shpirtit

Për ta pjellë një buzëqeshje të vyshkur

FALJE-MARRJE

Kur hoqën dorë të gjithë mjekët

(Kemi arritur shumë në Shkencat e Mjekësisë, s’ka fjalë!)

Ajo m’u dorëzua mua

Dhe Krijuesit të Madhërishëm 

Unë për vete

(Me pafuqinë time prej vdekatari)

S’lashë ilaç pa trilluar

S’lashë guri pa rrotulluar

Që t’ia falja bile do pritje

Kurse ai...

Krijuesi i Madhërishëm

(Që s’ka çka s’ka)

Pse ia mori të gjitha përnjëherë nuk e di

DORËZOHEM   

Ndonjëherë kur të kesh kohë me bollëk

Ktheji sytë edhe kah fëmijët e mi

E shihi si vdesin nga dash (uria)

Të lutem shumë atdhe

M’u hëngër mëlçia

Nuk jam më Promethe...

BISEDA E FUNDIT ME TË

Kësmet

Posa t’ia japë syri i pranverës (më tha)

Do t’ia nisim shtëpisë

Po (ia ktheva) do ta ndërtojmë një shtëpi të re

Ndoshta deri atëherë (vazhdoi ajo me gjysmë zëri)

Do të punësohet bile njëri djalë

Po (ia ktheva, i bindur se po e gënjeja) do të punësohet njëri

Posa ta ndërtojmë shtëpinë (i shkëlqyen sytë nga gëzimi)

Do t’i marrim dy nuse të mira

Po (ia ktheva) do t’i martojmë të dytë përnjëherë: Ramadanin dhe Liridonin  

Do të na mbushet shtëpia plot me nipa e mbesa (u fundos ajo krejtësisht në pellgun e ëndrrave të veta)

Ani kur të na vijnë edhe ata të Linditës, të Albanës... 

Po (ia ktheva) do të... (dhe dola jashtë e ia plasa vajit)

Kur u ktheva sërish në dhomë

Ajo tashmë ishe nisur pakthyeshëm

Dhe po fluturonte drejt yllit të vet 

Në dy pika loti të kristaltë

Që ende po rrëshqisnin ngadalë faqeve të saj të vyshkura

Po fundosej qetësisht një anije me ëndrra...

ÇUDI

A malli si prush

A pse po ndjehem tjetërkush

Ç’TË BËJ ME TO

T’u lëshoj fre ëndrrave

A t’i vë nën dry

N’ç’themele t’i ndërtoj të shkretat

Tash pa ty

KUSHT

Po ma gjetët një epokë që s’u përpoq t’i verbojë poetët

Do t’jua jap sytë e tyre që të shihni në përtejkohë

Po ma gjetët një të tillë që s’u mundua t’i vrasë ata

Do t’jua jap jetët e tyre të gurëzuara nëpër kështjella metaforash

Që edhe ju ta merrni guximin

E t’ia tregoni bërrylin vdekjes

(Mik i Timo Merkurit)

POEZIA ZEN – Mjeshtrat kinezë - Përktheu Agim Mato

VDEKJA

DAICHU

Njëbrirëshi i i zjarrtë  këputi

zinxhirin e artë dhe lepuri hënor

përplasi kangjellën e argjentë;

mirësevjen mbi malin Shozan,

moj hënë e mesnatës.

FUYO – DOKAI (1042-1117)

Gjashtëdhjetë e shtat vjeç po e mbyll

hesapin me këtë jetë –

as qiellin kërkova

dhe as ferrit nuk ju tremba.

Do t’i çoj këto eshtra

tej botës  së Trefishtë,

të paskllavëruara, të patundura.

SOZAN – KYONIN (shekulli IX ?)

Një pemë pa rrënjë,

gjethe të verdha të shtrira

tej kaltërsisë;

as re, as njollë.

UNPO BUN – ETZU

Shtatëdhjetë e pesë vjeç,

murg për pesëdhjetë e shtatë vjet.

Dishepuj, përse pyesni

ku shkoj

me hojzat në tokë?

KOKO

Në fund të fundit, fjala,

nuk më mban lidhur  më.

Hënë e ftohtë mbi pellg,

tym mbi anijen.

TENDO – NYOJO (1163 – 1228)

Gjashtëdhjetë e gjashtë vjet,

duke grumbulluar mëkate,

kapërxej në ferr,

tej jetës dhe vdekjes.

SEIHO

Qielli nuk është i lartë,

toka nuk është solide,

përpiqu ta kuptosh! Shih,

sot, 25 dhjetor,

në jug shkëlqen Harusha e Madhe.

SHOZAN

“Asnjë mendje, asnjë Buda”

ja fusin kot dishepujt

“Gjer në lëkurë, gjer në palcë”

Mirë, pra, gjithë të mirat:

atje tej një majë shkëlqen mbi tjetrën.

LAYMAN YOKETSU

Asgjë s’është dëshiruar,

asgjë s’është braktisur.

Në Hiçin e madh –

A,B,C,D.

Një gabim, një tjetër,

gjithkush kërkon

Parajsën Perëndimore.

HOMYO

Verë, që më turbullon gjithmonë,

edhe pse ruhem shumë në të pirë.

Ku do të rezistoj

i kthjellët këtë natë?

Në ç’qoshe të breglumit

do ta pres aurorën hënore?

ZUIAN

Shpata që përshkon qiellin me shkëlqim të akulltë

çan demonë, Budë, patriarkë,

pastaj, e ndriçuar nga hëna, e nervozuar nga era,

zhytet në këllëfin e veshur me xhevahire. Dema të hekurt

zhyten gjatë gjithë brigjeve lumore.

SHISHIN – GOSHIN (?-1339)

Duke folur : shtatë hapa, tetë rrëzime.

Duke heshtur: një, dy hapa të rreme.

Poetë vargjesh Zen, kudo që jeni,

ndalni, çlironi trurin.

SHOKAKU

Erë e fortë, hënë e ftohtë

një përrua i gjatë përshkon qiellin,

asnjë hije tej kangjellave –

katër anë, tetë drejtime.

RAKAN KEINAN

Sot Rakani, duke i hypur sëprapthi

një kali të hekurt, hypën në malin Sumeru,

duke rendur me galop përmes Zbrazdësirës

asnjë gjurmë s’do të le.

IKUO JOUN

Ky mik, i përsosur në sytë e njerëzve,

përsërit gjithmonë të njëjtën gjë,

prej pesëdhjetë e gjashtë vjetësh. Tashmë

ka diçka të re: pemët do të bëhen ushta,

kodrat shpata.

CHITSU

Mos e rruaj më kokën,

mos e laj trupin

bëji kapicë drutë,

gati t’u vesh flakën.

UNCHO

Dyzet e nëntë vet:

çfarë rropame!

Tetëdhjetë pranvera:

çfarë gëzimi!

Ç’është të kesh e të mos kesh?

Të ëndërrosh e të ëndërrosh.

Kumbulla të ngakuara me borë,

unë jam gati!

DAIE SOKO (1089-1163)

Jeta është siç e kemi gjetur,

ashtu dhe vdekja.

Një poezi lamtumire?

Përse të këmbëngulësh?

WAKUN SHITAI (1108-1169)

Pema e hekurt lulëzon,

pula shpall vezën e saj,

kaluan të shatëdhjetat e unë

sharroj vargjet në skela.

YKUO-MYOTAN

Për shatëdhjetë e dy vjet e kam mbajtur lart

pasqyrën e fatit.

Do ta kem thyer

pasi të kem mbërritur në fund të udhëtimit.

DAISEN

“Të gjitha gjerat ndahen”

Asnjë gjurmë shenjtërie

në këto eshtra të varfra;

Hirin e tyre do ta shpërndajnë

në valët e lumit Jance.

Ky është i vetmi parim:për të gjithë.

KYURIN-EKI

Tetëdhjetë e tre vjeç: më në fund

s’mi ve kush frerët.

Lisi është një Budë,

të panjohurat janë shembur.

TESSHO

Më në fund tej limiteve-

as marrëdhënie, as vartësi.

Sa i qetë është oqeani

që sundon Zbrazdësirën.

SEKISHITSU-SOEI

Pesëdhjetë e tre vjeç,

një buall i ngathët që e lenë fuqitë.

Tani këmbëzbathur çapitet

në Zbrazdësi - ç’absurditet.

DANKYO-MYORIN (shek.XIII)

Duke ardhur, mbledh duart grusht,

duke ikur, i shtri.

Duke kapërxyer barrierat

një thupër lotusi

bën të zvarritet elefanti.

ICHIGEN

Gjashtëdhjetë e tetë vjet  i shtyva:

të shumta e të kota shpenzimet. Demi prej balte

thyhet në dyshemenë e oqeanit.

Në qershor, flokë bore.

GEKKO-SOJO

Si u sillkan kështu poetët Zen

për meritë të shterpësisë!

Ç’marrëzi më bën që t’i bie

në mesditë këmbanës së mesnatës?

SEKIOKU-SEIKYO

Trupi im  nuk do të infektojë

pjerrësitë në lulëzim –

Mos e gërmoni këtë dhe,

ç’nevojë ka përqëndrimi në flakën Samadhi?

Një barrë shkarpa mjafton.

KIKO

Mali Sumeru – grushti im!

Oqeani – goja ime!

Mali  bëhet thërrime, oqeani thahet.

Ku kërcen lepuri i stolisur?

Ku vërtitet korbi i artë?

Nje pike…

nje pike te embel kerkoj

te thyej kripezimin

zhytur ne thellesine e detit blu

te mbetem si deshiroj

te heq perçmimin

kur embelsine time ta kem derdhur mbi ju

Duhet

Gjunjezimi eshte frenimi I humbjes

Kur rreshket ne balte

Ne prekjen e tokes me force

T’I pershtatesh dhimbjes

kur jodin  e shperndan neper plage

qe te ringrihesh

pa iu shmagur mbeshtetjes

kembet t’I shkulesh ngadale ,por ne toke

Zëmra i mban për vete..

Mësova të dëgjoj fjalë zëmre

Zhurmë ndjenjash

psherëtimë për një ikje…

“une e doja me shume”…

përskuqje deshire

tension gjaku dhe dridhje

shuplakë

më pas përkëdhelje

ndërrim bisede

urtësi në fjalë dhe mendim

diçka mërmëritet si sekret

pushoi në një moment së rrahuri

në një tjetër me nxitim

mësova të dëgjoj fjalë zëmre ,por ti them  nuk i di…

Përse jo..

Retë fugojnë shpejtësisht , formojnë figura

ëndërrime tokësore

disa bien,pluhurosen

disa lotojne.

Ne që presim poshtë tyre

përse nuk lëvizim si ato?

të gjejmë poshtë nesh shëmbëlltyra

buzëqeshjen të na presin kur të bjerë prej fytyre

lotët..

t’i përcjellin në botën e tretë …

përse jo..

TË ÇMENDURIT

EDMOND LLAÇI

Skicë

Bym, bym, kërrr... Përtej ekranit televiziv që qëndronte i varur në mur, filluan të dilnin të shtëna arme.Ato bënin rikoshet nëpër muret e salles dhe përplaseshin në timpanin e dëgjimit të njeriut të vetëm që ndodhej ne sallën me tavolina e karrike bosh. Nervi i syrit të majtë të tij, zbriti me shpejtësi dhe mbaroi poshtë nofullës. U duk si një zgërdheshje që po i dilte nga një mendim i thellë.Për afro një minutë fytyra e tij ra në qetësi. Ata sy ku bebja e tyre kishte një bardhësi deri në zbrazësi, të krijonin bindjen se ndodheshe ne një spital psikiatrik.

Bym, bym, kërrr... vazhdonte kërcitja e armëve që po dilte nga televizori. Ato përplaseshin ne muret e zbrazëta të sallës, tej të zgjyrosur nga bardhësia e dikurshme që i kishte dhënë bojaxhiu i fundit.

Në një moment të shpejtë pas asaj, duart e tij eshtërmëdha u mbërthyen aq fort sa mund të mendoje se po i tregonin focën njeratjetrës.

Ai ngriti kokën dhe i hodhi një shikim të shpejtë atij ekrani të çuditshëm. Sugjestonohej lehtë. Pothuajse, qe i vetmi që i largohej atij përbindëshi.Ajo drite shumengjyreshe e alarmonte vazhdimisht.

E ngriti prap kokën tek shihte gishtrinjtë e tij të ngrinin krye karshi njeri tjetrit. I tërhoqën vëmendjen ato të bërtitura që dilnin nga ajo kuti dritë verbuese. Pa t’i qartësoheshin ato njolla në turma njerëzish. Mendoi për një çast se mund të shkonte pranë tyre dhe të bërtiste me ta, por.kërcitja e armëve e stepi. Siç u ngrit në këmbë po ashtu u ul rrëmbimthi. Në mënyrën më të thjeshtë, në aq pak sa ndjente, kuptoi se nuk duhej të reagonte.

Bym, bym, kërrr... krismat në vazhdimësi përplaseshin në zbrazësinë e sallës e të mendimit të tij të mjerrë.

Befas, ai dha shenja njerëzore duke reaguar‚’’Shumë rrëmujë po krijoni. Nuk mundem. Mjaft, nuk dua zhurmë’’. Pastaj nisi të bërtasë. U ngrit në këmbë, kapi tavolinën që kishte pranë dhe e flaku tej. I u drejtua atij ekrani të xhamtë  që ndodhej i montuar në mur por nuk e arriti.

U ndal duke kujtuar se të keqen e kishte përbrenda vetes së tij.U përpoq të shkulte flokët e qethura zero, por asgjë. U përpoq të fuste përbrenda gojës thonj e gishtrinj për ta shqyer atë. Prapë, e pa mundur. Heshti duke drejtuar gishtin tregues të një prej duarve të tij drejt asaj kutie. Lëshoi një ulërimë gati si të dragonjëve flakhedhës për t’i trembur e larguar prej andej ato turma tek vinin e shtoheshin. I rrëmbeu tavolina e karrike duke bllokuar porta e dritare

 Në fytyrën e tij nuk ndjehej më egërsi por frikë ndaj asaj turme të zhurmëshme tek po përhapej në të gjithë qytetin. Instikti i mbrojtjes bëri që çdo  gjë që ndodhej aty t’i ngjeshte pas portave e dritareve

E pa mundur. Si një ciklon, ato të bërtitura e ulërima njerëzore, të shoqëruara me kërcitje armësh nisën të hynin vrrullshëm në sallën ku ndodhej. Ajo vorbull thithëse gjigande fuste brenda çka gjente jashtë.dhe sëbashu me ta shkatërronte çdo gjë që u dilte përpara.

Forca manjetike e poleve të kundërta që u krijua në ato çaste ishte aq e fuqishme sa  e hodhi jashtë atë mjeran. Nuk e kuptoi se si u ndodh në mes të rrugës. Për herë të parë e pa veten matan asaj godine dhe atij rrethimi të madh me tela .Zhurma e madhe e njerëzve që po shtyeshin të hynin brenda dhe kërcitja e armëve po e hutonin së tepërmi.“Duhet të kisha dale më shpejt prej andej„ i tha vetes  nën zë. Turma si bisht gjarpëri vazhdonte të  hynte përbrenda asaj godine të çmendurish.

 E pa edhe një herë dhe ja kërciti vrapit më të poshtë kembezbathur duke ulëritur. Ajo klithmë nuk kishte lidhje fare me të bërtiturat e turmes.          

   1997