BALADA ARBËRESHE Pjesa II

NUSJA E SKËNDERBEUT

Në Krujë Skënderbeu

mblodhi gjithë bujarinë,

bujarinë e priftërinë

të vendoste me ta

nga ç’anë ta mirrte nusen.

-Merre, zot, napolitane-

-Ato vashëzat e Napolit

të njoma e delikate

puna e rëndë e shtëpive tona

i vret e u nxinë jetën.

-Ka në Pulje, më afër-

-Bujaresha të hijshme

kanë Bari e Taranti-

-Të mësuara të shetisin

nëpër sheshe veç me lule,

u ngushtohet zemra

te rrethi i maleve tona.-

-Kërkojmë në Sicilinë

e mbushur me princesha.

-Nga vapa dhe afshi i detit

e ardhur në shkëmbinj me borë

zonja vashë e humb shëndetin.

Unë e di ç’duhet të marr.

Vajzën e dua arbëreshe

nga gjuha dhe zakonet.

Prandaj, zotër, në doni,

te pallati i Arianitit

dërgojini fjalë zonjës

Donikë Marinëza.

MILO SHINI

Hanin bukë si dy vëllezër

Skënderbeu e Milo Shini,

nëpër pjata të argjenta

me pirunë të artë

hanin lepuj e kaproj.

Vera që hidhnin në gota

ish e vjetër shtatë vjeçe.

Po ja, u dëgjuan bubullima,

bubullima e gjëmë përtej,

përtej e mbi malet.

U përgjegj Skëndrbeu:

-Milo Shin, vëllai im,

dil e shih ç’gjëmime janë,

në është qielli që gjëmon,

eja sërish këtu,

në ato janë gjëmë turqish

dil e më thërrit që larg.-

Me një herë u hodh mbi kal

dhe doli përtej e pa.

Pa se s’ishin gjëmë qiejsh,

po qenë pararojë e turkut

me flamuj të hapur.

Trimit na i erdhi turp

që të kthehej t’i thërriste

Skënderbeut që ta ndihte

dhe pyeti trimërinë e tij:

-O ti trimëria ime

për sa zemra ti më je?

-Për nëntë zemra unë jam,

të luftoj me nëntëqint.

Pastaj pyeti shpatën:

-Shpatë, damaskina ime,

për sa zemra ti më je?

-Për nëntë zemra unë jam

të luftoj me nëntëqint-

Pyeti, pra, kalin e tij:

-Po ti, gjogu im,

përsa zemëra më je?

-Për nëntë zemra unë jam,

të luftoj me nëntëqint.-

Hodhi sytë atëherë në qiell,

u lut:”Ndihmomë, Imzot!

Dhe ti, Shën Pal, të lutem”

Bëri kryq e u lëshua

si petriti në lumbardha.

Ca të vrarë, ca të plagosur,

ndënë shpatë të gjithë i shkoi,

të gjithë përtokë i shtriu.

Një i verbër nga gjaku i tij

sa ngrehu një shigjetë

dhe i çau një shpatull.

I vate trimi përsipër:

-Më thuaj, kush je, ti trim?

-Jam Gjin Bardhela, arbëresh-

-Gjin Bardhelë, vëllau im,

shko tutje mos të të vras

se jam i dehur nga gjaku,

nga gjaku i qenit turk.

E rrëmbeu, pra, mirë nga dora

dhe e çoi te Skënderbeu.

-Zot, mos më mbaj mua mëri;

në s’u ktheva, të gjithë i vrava.

Dhe në se nuk më beson,

dil kundrejt Orkidës.

Nëm dhe lejen se erdhi

koha të qetësohemi-

Kaptoi dielli, erdhën në shpi.

-Gëzohu, zonjë nënë,

Gjin Bardhelën, tim vëlla,

ta solla. Ma jep uratën,

uratën e zotit tonë,

dhe të të gjithë engjujve.

BIJË E HËNËS

I thotë kontesha kontit:

-O ti kont e biri im,

në gjithë malet ti të gjuash,

në mal të kuçedrës mos gjuaj,

se del kuçedra e të ha,

të ha e të përpinë.-

Trimi mëmën s’e dëgjoi,

po dëgjoi të bukurën:

-Në asnjë mal mos gjuaj, trim,

në mal të kuçedrës gjuaj.-

Si u ngjit ai në mal,

doli kuçedra ta hajë.

I trembur djali ju lut:

-O kuçedër, stërkuçedër

lem të shkoj te nëna ime,

që t’i lyp uratën.-

-Nëm ti besën pastaj ec.-

Vrapoi tek e jëma:

-O ti mëmë, mëma ime,

nëm uratën e vdekjes.-

Nëna i dha uratën.

Shkoi dhe te e bukura:

-Të falem, zonja ime,

se iki e s’shihemi më.-

-Dua të vij dhe unë me ty.-

Hipi ajo në kalë të bardhë,

ai hipi në kal të zi,

dhe vanë në mal të kuçedrës.

Sa i pa që larg kuçedra

zuri të gëzohej:

-Lumja unë, lumja kuçedër,

kisha një dhe bëra dy.-

-E mjera ti, e mjera kuçedër,

kishe një dhe s’ke asnjë.-

foli vasha, u afrua

dhe e ngriu, e lidhi në vend.

-Nga ç’gjiri je ti vashë?-

-Jam e bijë e hënës,

kam për at diellin:

vet jam vetëtima e qiejve

që bie mbi male,

mbi male e mbi fusha,

mbi fronin e së ligës.

-Vashë mbi vashat e dheut,

shko ti mirë e me shëndet,

trashëgoje trimin tënd.

DEDI SKURA

Në majë të një mali,

nën hijen e një lisi,

në shpinë dergjej Dedi Skura

dhe nuk mund të shuante

llavën e nxehtë të plagëve.

I shkuan shokët pranë:

-Eja Dedi Skurë, shkojmë-

-Ecni, shokë, ju me shëndet,

unë me ju nuk vij dot më;

por ju lutem atje poshtë

të më merrni kalin,

të mos ngordhë dhe ai

dhe ja çoni birit tim;

se rritet dhe rrëmben shpatën,

e i hypën ai kalit,

te lufta të ma çojë,

ku mizorët i vranë të jatin,

të më mbushi zemrën.

KUSH E BËRI TRYEZËN?

-Kush e bëri tryezën?

-E bëri buka dhe vera,

mishi i kuq e rrushi i zi,

mishi i dashit e derrit të egër-

-Tryeza e një prindi

që marton të bijën.

Buzësumbullat e argjenta

e ato fustanekaltërta,

zonja të martuara

me vathë margaritari,

me faqe që shkëlqejnë

te dita haredlirë.-

Vjen thëllëza nga malet,

vjen me krahët plot dëborë,

tund e shkund krahët

dhe mbulon xhamat

para nuses së bardhë

që mendimet i vijnë valë.

LIGJËRONIN DY TË RA

Ligjëronin dy të ra,

dy të ra dhe gjitone

të sapomartuara.

Thoshte e reja e zonjës Agat:

-Kam unë stoli të arta,

korale e margaritarë,

kam pellushe e mëndafshra

ndër sënduqe dhe dhomave

kam shërbyse që më binden,

m’i dha të gjitha zoti im.-

Unë vet jam më e lumtur:

në kokë kam shami qiellin me yjet,

dielli është kurora ime,

kam për fustan detin

dhe froni im dheu i gjerë,

ku fle ose rri zgjuar.-

Ju kthye në të qeshur zonja:

-Po fati im nuk është me kaq,

kam në djepe djalin e parë

që kur qesh ose kur qan

mua zemrën ma  ngreh.

-Dhe unë kam një vajzë te djepi

që më gugat si engjëll,

ka vështrimin plot hare.

VASHA QË KISH HUMBË TË ZONË

Vasha e kish humbë të zonë,

humbë e kish të dashurin,

e s’e kish më  në shtëpi,

larg në burg e mbanin turqit.

më në fund u mund nga malli.

Fshehura la shtëpinë,

çau borën gjer në brez,

akullin deri në gju,

mbrapa la malet e saj,

takoi të dashurin në burg,

e nxorri atë dhe hyri vet.

Pastaj u kthye dhe ju lut:

-O ti zot, mizori im,

mos më le të mykem

se më myket xhokja

që e kam shënuar,

prerë e qepur vet.

Po ti zoti im mizor

mos më le të mykem

se më myket gërsheti

që e kam të pleksur,

pleksur me fije ari

te pallati i zotit tatë.

FRYN NJË ERËZË

Fryn, fryn një erëzë,

fryn e hollë dhe e përdredhur,

lehtë më hap derën

dhe më tund djalin

të varur në kunjë,

ma tund e ma zgjon.

-Këtu, këtu biri im,

u la vallja e vjen jot ëmë,

vjen me gishtat plot unaza,

plot me lule qafën,

të jep sisë, të ve në gjumë.

EJA, FUTU TI NË VALLE

Shumë vasha të mira ishin,

një mendim të gjitha kishin:

të ngrinin një manastir

mbi varrin e zotit Krisht.

Rërën do ta merrnin

përrenjve të detit,

ujin do ta merrnin

nga gjiri i reve,

reve që lanin vit për vit

fytyrën e dheut e kohën.

Si e mbaruan së ndërtuari

vanë e zunë një valle brënda.

Shkoi andej një bir zoti.

-O i hijshëm bir zoti,

eja, futu ti në valle-

-Po me kë të kapem unë?

Dua të kapem me të bardhën,

me të bardhën si bora,

po ç’është që trembem kaq shumë?

Se është borë e shkrihet,

tek e le, nuk çohet më.-

-O i hijshëm bir zoti,

eja e futu në valle-

-Dua të futem në valle,

po me kë të kapem unë?

-Me të kuqen si shega.

Po pse trembem kaq shumë?

Është shegë e shkoqet.-

-Doja të futesha në valle,

po të mundja të vihesha

pranë zeshkanes së njomë,

po dhe trembem, trembem shumë

mos më nxijë dhomën,

dhomën edhe zemrën.-

Ktheu në shqipen letrare:

Agim Mato