Cikël: Lundrimet e mëdha fillojnë nga shpirti

AGIM MATO

1. TË FALËNDEROJ QË EKZISTON

Kur erdhe ti

çuditërisht u  terratisën

perënditë e rreme

që vërtiten rrotull njeriut.

Deri në ato çaste nuk e dija që ekzistoje.

Nuk e dija që ekzistonte ai dritësim i syve të tu

që përshkëndiste mijëra nuanca të kaltra rreth e rrotull.

U frenua verbimi brënda meje

dhe një puhizë e lehtë ëndërre

filloi të shtyjë dy vela të bardha

për të mbërritur në farin e vetmuar

ku rroja si një eremit deti

i harruar nga lutjet dhe blasfemitë e të tjerëve.

Drita që solle papritur ma trembi vetminë

dhe, i pamësuar me të, nuk guxova 

të rri gjatë përballë teje,

që të mos vuaja.  Pyesja hijen time

prej Heminguei

dhe ajo bëhej më memece se unë.

Tani të falënderoj që ekziston.

2. LUNDRIMET E MËDHA

FILLOJNË NGA SHPIRTI

Përpiqem të gjej rrënjët e dëshpërimit

ku është mpleksur spiranca e lundrimeve të tua.

Hetoj ujrat e kaltërta të syve të tu,

llokoçitjen e halave të qerpikëve, si shelgje lotues,

ku frika ka ngritur folezat e një dyshimi.

O brishtësi e trembur, o turbullim miturak,

O trumcak i urritur për një gllënkë qiell,

mos e lerë dritën tënde të përpëlitet nga terri,

mos e lerë shikimin të më pyesë me këmbëngulje

për dramën e një udhëtimi të ndërprerë

që mendon se luhet brënda teje.

Ç’ dramë? – të them unë. Pa shikomë,

nuk të dukem si një pyll i djegur nga rrufetë e fatit?

A nuk e sheh se përditë mbledh hirin tim

dhe ua hedh sërish shpresave për t’i rritur nga e para?

Çfarë mendon se ke humbur

kur ende nuk ke mësuar

t’i nderësh pëlhurat e tua për udhëtimet e largëta?

Ku i ke pajimet dhe kalkulimet e trurit?

Në ç’palestër i stërvit ëndërrat e tua?

Në ç’liman pret të të brohorasin për finishin?

Vërtet nuk e di, se lundrimet e mëdha fillojnë nga

shpirti?

3. PJALMI  I  YJEVE

Eja, mësoje fluturimin me mua, mos u step,

flake frikën kur unë jam ndezur i tëri

dhe më hanë krahët për të përpirë hapësirat ku cijasin dritërat e

      udhëtimeve të largëta.

I vogël, provoja të fluturoja me krahë dylli,

duke u hedhur nga lartësitë e shkëmbinjve të Akrokerauneve

dhe përfundoja shpesh në degët e ilqeve të jugut,

apo mbi pëlhurat e zhubrosura të anijeve.

Tani nuk kam frikë se bie. Mbahem nga ekuilibrat në hapësirë

dhe stivos ëndërrat si thasët me rërë në koshat e balonave.

E kam kaluar provën. Tani dua të të kem pranë,

të dëgjoj klithëm e entusiazmit tënd,

t’u ve fre ngurimeve të tua.

Ku je? Dua të të ndjej.

“Këtu,- thua ti - Jam e ngurosur nga e panjohura”

“Po unë nuk u flas viktimave të miteve antike,

i flas shpirtit tim të ngjizur tek ty.”

“Ti je njeri i bukur”, - më përkëdhel sërish zëri yt.

“Po ti nuk e sheh bukurinë  tënde, e dashur,

duhet të marrësh sytë e mi për të parë veten.

Përqëndrohu, tani,

për të karrikuar energjitë e këtij udhëtimi.”

“Kam ndroje, nuk e kam provuar veten”,  më thua.

“Harroje ndrojtjen, tani po krijohet çudia para syve tanë,

para shpirtrave tanë që lëshojnë në eter

një dritë fosforeshente.

Oh, do të të bëj të shohësh shumë gjëra,

si atëhere  kur Shekspiri na ruante deri sa të këndonin gjelat,

deri sa të mbaronte nata dhe këmbenim shpejt e shpejt

padurimin e puthjeve, 

(i vetmi mjet me të cilin karrikonim veten tonë)

Tani ushtrohem të prek errësirën

si i verbëri për të prekur rrezikun.

I bindur se rreziku është emocioni që prodhon

 gjendjen e  misterit që duam,

pritshmërinë, hovin për të panjohurën që na pret.

Ti të vendos në qartësinë e dritës

dhe në misterin e errësirrës së madhe

ku unë bares për të të kërkuar.

Të bëj me shenjë të më ndjekësh

nëpër eskursionet e pafund të shpirtit,

sepse po nuk e dëgjova frymëmarjen tënde pranë meje,

 shfryhet ai baloni me të cilin fluturojmë”

Ti shton:“Të hidhemi me parashutë prej ëndërrës,

siç  do të thoshte Transtromeri”.

 

“Ose e kundërta: hidhemi në ëndërr

nga realiteti i bezdisshëm, them unë.

Ti dhe ëndërra jeni shtegu nëpërmjet të cilit dal nga ky realitet.

Mos kij frikë, mbaju prej meje, nga këmisha ime që valëvitet

 në erë si bishti i një komete.

(e sheh tani si fillojnë të pulsojnë motivet?)

Është e para herë,

që bëj udhëtime të tilla,

të  betohem,

është prania jote që më nxit.

Ky është një zbulim i madh për mua.

E ndjeve si isha në fillim?

Nuk po e kuptoja ç’ ishte e panjohura.

Ende nuk i kisha veshur pajimet e lundrimit në hapësirë.

Erdha drejt e nga kotësia. Dija vetëm një gjë:

me askënd tjetër nuk mund të udhëtoja

në këtë botë të re veçse me ty.

Tani e tutje do të lundrojmë përkrahë njeri tjetrit.

Ai që dallon i  pari  

si shfaqen bukuritë që tej,

tregon me dorë nga do të ecim.

Duke ndjekur trajektoret e tyre,

Ti s'mund të rrish e tërhequr. Karburantin

do ta ndajmë barabar në të dy shpirtrat tanë

që të mos vajiset ngarkesa e madhe e ëndërrave.

Nuk të deh kjo? A të ka marrë për dore kush tjetër

 për udhëtime të tilla? Mrekullia mbërriti.”

“I ndjej të gjitha, - më the, -

përderisa flasim për të njëjtën ëndërr. Ka njerez

që flenë në të njëjtin jastek

dhe shohin ëndërra të ndryshme,

por ka dhe njerëz që flenë në jastekë të ndryshëm

dhe shohin të njëjtën ëndërr.”

“Shih si kalojnë pranë nesh asteroidët,

mjegullnajat, e dashur, dhe ndoshta, papritur, 

do të mbërrijmë në selitë e perëndive.” 

“Kaluam shkarazi një yll, më thua.  Nëse të humb

nga sytë për një çast, si do më thërrasesh

këtu mes galaktikave?”

“Kaltrina! Kaltrina, aq sa të jehojnë

shtyllat ku drejtpeshohen hapësirat.”

“Rrënja e fjalës është e kaltra apo kali+trina?”

“E kaltra, natyrisht!”

“Dhe e dyta, nuk është keq!”- ma pret.

“E mendova por tingëllon si kalk i poetëve tradicionalstë.”

Pegasi, trina nuk janë mjeti ynë,

ne lundrojmë mbi një anije kibernetike.”

“Kibernetike?” – çuditesh papritur dhe thua:

- Po kjo nuk është ëndërra jonë.

“Mosmarrëveshje!

– provoj që të nxehem unë –

Duhet të ndalim këtu.”

“Do të ketë edhe të tilla.

Është udhëtim i gjatë”

-  më the.

“Fluturojmë në boshtin e gjithësisë,

flitet për vjet drite, jo për kuaj

e patkoj. Nëma dorën.”

“E drejtë, këtë herë tërhiqem.”

“Mbahu. Do të bëjmë një kthesë të fortë.”

“Për ku?”

“Për t’i shpëtuar goditjes

së Shpirtërave të Këqinj.  Po na ndjekin...”

“Ka dhe të tillë këtu?”

“Gjithë hapësira është e okupuar

nga e mira dhe e keqja. Këtu luftohet.”

“Ç’duhet te bejme?”

“Fshiji sytë, largoje gjumin.”

“Po”

“A sheh rreziqe përpara?”

“Unë të shoh ty”

“Edhe unë, nuk t’i ndaj sytë. Jemi dy qënie të brishta

në hapësirë. Të ruaj nga goditjet, të tërheq para.”

“Nuk e mendoj kështu. Ne zgjodhëm

të jemi aty. Perse goditje?”

“A flasim për rreziqe?”

“Jo, nuk dua rreziqe.

Ëndërra jonë është,

e bëjmë si të duam.”

“Po unë dua të dal në sheshmejdanin e yjeve

dhe të ndeshem

për ta merituar dashurinë tënde. Shiko

si ngrihet pluhuri kozmik nga shungullimat e goditjeve

dhe vesh hapësirat me një verbim radioaktiv!”

“Jemi në ëndërr, thamë.”

“Edhe yjet stërviten që të bëjnë trajektoren e tyre.

A flemë në jastekë të ndryshëm

dhe shohim të njëjtën ëndërr?”

“E kisha harruar largësinë.”

“E pra, na ule në tokë. Pa shih sa karburant ka?”

“Edhe për një përqafim tjetër.”

“Dua të të përkëdhel lehtë. Dua që gishtat e mi

ti ndjesh mbi fytyrë si rrëshqitja e dëshirave të tua.

E di se dheu nuk na mjafton.

Ne mbledhim pjalmin e yjeve

dhe mbushim hojet e galaktikave.

Mbjellim në planetet e tjera njerëzime të reja.

Kemi me vete tërë mostrat dhe farat e vegjetacionit për të

eksportuar gjelbërimet e ardhëshme të tyre.

Nuk ka nevojë të marrim me vete, si Noe,

 gjithë gjallesat e dheut.

Kemi ADN- në e tyre.

“Humba fjalët - the - Jo, mi vodhe!

Dua sërish të sulemi drejt të pamundurës

Tani që duket se kemi salduar pjesë të vetes

brenda njeri tjetrit. Jemi një makinë e universit

që punon me energjinë e ëndërrave tona.” 

4. PLANETI ME DRITË TË ZEZË

Të kam njohur tej fëmijërisë, në një planet ku kemi qenë

bashkë në kohë të tjera.

Atje jemi dashuruar,

në atë sferë qiellore të mbështjellë me retë

dhe frymën e jetëve atje poshtë.

Ngjiteshim në fronin e perëndive dhe sodisnim si vinin rrotull

                                    në hapësirën qiellore,

nga lindja në perëndim basenet e oqeaneve,

pyjet dhe kopetë e panumërta të elefantëve,

si në një karusel ëndërrash. Merrnim për litarë

lumenjtë dhe ylberët dhe hidheshim nëpër sheshe

deri sa na merreshin mendtë. A nuk të kujtohet?

“Po. Atëhere më shkëputën nga krahët e tua,

dhe nga tmerri pashë të më binin flokët

dhe kujtesën në pavione ma mpinë.

Ku humbe që  nuk m’u shfaqe?”

“Shumë kohë kaloi

dhe unë rashë në një planet tjetër me dritë të zezë

ku nuk ishe ti. Të tjera ligje mbërthyen gjuhën time

dhe ndëshkuan shpirtin tim. Nga dëshpërimi për ty

vrava veten dhe u hodha në një epokë tjetër

gjersa të shqova

në mes të kanioneve

dhe zhurmës shurdhuese të katarakteve.

Gjëmonte Osumi kur të rigjeta. Salmonet

vërviteshin në të kundërtën e rrjedhës,

duke u ngjitur si flurudha të mateshin me zogjtë.

Ç?mendoje në ato çaste?”

“Asgjë!”

“Si rroje kështu mes asgjësë?”

“Asgjëja ishte kudo.Ti nuk ishe

dhe të gjitha kishin ndalur,

Gjersa re nga ai yll!

Mamaja më ruante fshehurazi

Se mos më rrëmbente asgjëja,

si vrimat e zeza të gjithësisë,

se mos gremisesha në honet atje poshtë,

duke të kërkuar ty nëpër vorbulla e shpella

nga dukej sikur rënkonin shpirtëra pellazgjikë.

Kur më këputej rrypi i sandalleve

dhe duhej të hidhesha si kanguri

vija ulërimën nga gjembat që më shponin

dhe thërrisja emrin tënd. Mamaja m’i hiqte

e më thoshte: “Mos qaj me dyzet palë lotë!”

Dhe unë nuk e kuptoja si m’i numëronte.”

“Vinte nga mitet edhe ajo!”

“Pastaj u mësova me gjembat.

Vetëm ato që filluan të më shponin në shpirt

nuk i duroja dot. Nuk e dija

se ishte e mbushur me kaq shumë gjëmba jeta

në çdo hap që hidhja. Netëve dëgjoja veten

që rënkonte në drejtim të yjeve,

nga duhej të vije ti për të m’i hequr.”

“Atëhere kur të rinjoha,

një valë drite e kaltër vërshoi nga sytë e tu

dhe ndjeva të më mbështillte

aureola e  perëndive pellazge

e harruar nga shekujt.

Atë forcë që kërkoja, e gjeta të fshehur

në humbellat

e misterëshme të shpirtit tënd

edhe për jetën tjetër që do të nisim.

Larg njeri tjetrit - ishim vërtetë asgjëja.”

5. XIXËLLONJAT

Ti më pyete: ka ende xixëllonja te atdheu ku rron?

Si të të përgjigjesha kur ti vet më lyeje fytyrën

me fosforin e dritës së tyre që t’u ngjaja terrakotave

të ngjyrosura?

Të thashë: mos më bëj të të sjell këtu

fëmijërinë e largët

dhe të qaj për vrapin e çmëndur mbi mullaga,

kur ndiqnim llamburitjet e tyre nëpër sokakët

si një galaktikë farfuritëse

që mbushte me dritëza shpirtërat tanë

dhe manin e madh të oborrit!

Nuk të kujtohet kur binim të flinim të lodhur

me xixëllonjat brënda shisheve të penicilinave

nën jastek dhe zgjoheshim

nga zhurmërima e çeljes së luleve?

Mos ndoshta luleshqerrat

ishin krevatet e tyre

të ngritura në fushimin e pranverës që vinte?

Dhe ti më thua: kaq vjet më munguan llamburikat,

në dheun e huaj, në metropolin e madh ku rrojta,

ku kondicionerët gjithë vitin u bëhen barrierë stinëve

dhe kondensojnë në tubat e shkarkimit,

hapësirat e mia të largëta në trajtë lotësh.

Kështu më telefonon e merakosur

dhe ngre zërin

të mundësh rrapëllimën e një treni elektrik

që rrëshqet pranë teje

si dragojtë e përrallave tona.

Në se do vish, të betohem, e flaka moshën time,

dhe do të të çoj përdore në lëndinat e pranverave të reja,

në çastin kur xixëllonjat lajmërojnë se ngrohet koha

ndërsa mbajnë rradhën e çeljes së luleve,

të frutave të lidhura

dhe bëjnë inventarin e yjeve.

6. GJURMËT E FËMIJËRISË SATE

Më solle një foto të fëmijërisë,

mes moshatarëve,

në një oborr shkolle,

me mësuesen e klasës së tretë,

ku më shihje e çuditur nga vite të largëta.

Më sill të tjerat, të thashë, të ndjej hapat e jetës sate në udhën

      time.

Dua ti dëgjoj ato hapa,

të vijnë të brishta me sandalet e thjeshta të periferisë

e të mbërrijnë në maturinë tonë,

në gjendje që të  mbajnë peshën e ndjesive që na rrethojnë.

 A ke rendur mbi Osum me këto sandale?

A ke hyrë në kanione,

a ke dëgjuar zhurmat shurdhuese të katarakteve?

Në ç’shkëmbenj i ke gjakosur ëndërrat?

A i ke parë troftat të hidhen në lartësi,

si akrobacitë e dëshirave fëminore?

Vetëm unë do të hulumtoj shpellat,

gjiret,

vorbullat

ku vërtiten ujrat në kohë rrebeshi!

Ku ti gjej gjurmët e fëmijërisë sate?

7. GUGUSHI

Jam Gugushi i bardhë

që ulet në degën e lulëzuar të shpirtit tënd.

Ti e ndjen frushullimën e krahëve të mi

dhe sa të prek, hepohesh, qesh

duke mbushur me dritë tërë kopështin.

Nis e rrjedh limfa brënda teje,

çelin bisqet e reja, pikojnë qumësht

dhe drithërohesh nga gugatjet,

nga shpupurisja e puplave

dhe brambullitja e fjalëve dashurore.

Një rrymë mistike përshkon shpirtrat tanë

këto çaste. Askush veç teje s’më ka parë

kaq të brishtë,

sikur të shihte anën e pasme të hënës.

Kam xhveshur lëkurën e kushedi sa epokave,

kam kapërxyer selitë e sa perëndive,

për t’ju avitur bukurive.

8. URA

 Tani mbahem fortë nga vizioni yt.

Ndiej një rikthim të çuditshëm te fuqitë e shpirtit...Përkëdhel

     në ajër imazhin tënd,

të prek lehtë dhe të them:

“Çfarë magjie kanë në këto çaste sytë e tu?!”

Nuk të shoh gjatë që të mos më lëndojë mungesa e tyre.

Kurrë nuk të mendova si materie

por si një përzjerje ëndrrash.

Çfarë është kjo?

Ndoshta një mjegull e gjithë ndjesive të mia

dhe për këtë lus zotat që je larg

e të shoh si urën qiellore të poezisë

që përshkënditet çuditërisht në moshën time.

Këtu zë fill edhe dilema,

sepse nuk dua të shembet kjo urë,

nuk dua të shuhen përshkënditjet që na rrethojnë.

“Une dua të ecë nëpër të, më thua ti,

të shoh se ç’ bëhet në hapësirat atje tej.

Ç'janë këto rrëfime sot? – shton pastaj, -

Nuk di ç'të them.

Më humbën fjalët. Mjaftohem me muzikën e shpirtit

që luhet në këto çaste tek unë.”

Jeta, siç duket, është një vuajtje e bukur.

Kam këtu një çelës të kaltër të syve të tu

dhe di të shoh nëse është turbulluar

rezervuari i dritës brenda tyre.

“Çelsi të është dhënë me vetëdije
si një ndarje pune e shpirtërave tanë!"

Jemi  njerëz që dimë të dialogojnë së brendshmi,

kur shumë të tjerë flasin me njeri-tjetrin me zë të lartë

dhe nuk kuptohen.

Në qenien tonë fjala lëviz me tërë misteret e veta.